Main Content

Aulapkaiyuq Nanminiqaqtakhaminik

1. Nanaipkainiq

Ai, aullaqtirumavit nanminiriyakharnik? Una makpiraaq piliurhimayuq ikayuriaqni aullaqtiriaqni nanminikharnik! Naunaiqtitaa ayurnaittut talvannga piyakhatit maliktakharnik. Atuinnarialik naunaitkutakharnik ilaliutihimayuq ilagiyangat ihivriurutiqnut.

Atauhiq puiguqtakhangitat tamainni pitquhinginnik aullaqtitaigiaqni nanminiriyakhat naunaipkarhimayukhauyutit havakvimut pihimayut ihumaalutigiyauyut. Una uuktuutigillaklugu, naunaiyarumaniaqtat naunaiyaidjutinginnik tikiutiyumayatit pillugu niuvvaavilluangit pidjutingit nunagiyarni nanminiqaqtullu (kitut akiniarutitit piliqqat?). Una naunaitkutaq aatlanguqtirniaqtuq iniqtirninnganut nanminigiyakhaqnut.

Amigaittut aatlatqiit atuqtakhat ihivriurutikhaqnik taiguarumi piyunut hunavaluit, naunairyuumiruvit qaritauyap pulaarvinganit, uqaqatigilugit inuit havakvikmi/nanminiqaqtut, uqaqatigilugit ikayurahuaqtaqqut unalu uqaqatigilugillu tamna Kaanata Nanminiqaqtut Ikayuutikhauyut Havaktunut.

Una naunaitkutaq ihumagiyugut ikayuutiutiniaqtuq iliknut. Nakuuyumik pitqutigiyaffi!

2. Aulapkaitinnatit

Inuit Construction Worker

Huliliqtinnatit nakuuniaqtuugaluaq ihumaliurut ihumagigukni hapkunanik:

  • Upalungayarhimavit iliknik nanminiqariaqni?
  • Iliharhimavakpi nanminiqariaqni?
  • Upalungayarhimavit havainnariaqni, maniit atuqtakhat akhuuraaluklu pigiaqni ihariagiyauyut nanminikhat nakuuyumik pigiami?
  • Amigaittut nanminiqaqtut mikiumik maniliuliqpaktut angmalihaaraangami nanminiriyaa. Nakuuyumik piniaraluaqqit maniittumik tatjakaffukmut aatlamikluuniit maniliurutiqaraluaqqit? 
  • Piqaqqit humi ittukhaq, hunavalukhaq ikayuutikhatlu 
  • ihariagilirukni imaatutluuniit piinarialaqihimavat iliknut?

3. Qanuriliulraaqlunga?

Ihumaliuqtukhauyutit qanurittumik maligaliqinirmut tunngavikhanganik aturniaqtat nanminiriyakhaqnut. Piqaqtuq 
hitamauyut atuqluaqtakhat maligaliqinirmut tunngavikhaanik nanminiqariaqni:

  • Avaliittumik nanminiqaqtut – imaatut ittuq ilviinnaq munariyakhat ilikniklu maligaliqinirmut piiyaqtaungittutit. Ikayuutikhaqtutit tamainnit maniliuqtarnit ihumaliurlugitlu akituvallaangittuqlu piliuriami aatlamit ihivriuraangat. Tamna ayurhautininnga, kihimi, kinaliqaak kuatiqtirumiuk akiliquiyumik nanminiqaqtarnit, akiliquiniaqtaatit taimaalu akiliqniaruknaqhiyutit. Unalu, akiliqtakhatit tamaita akiliquyauniaqtarnik havaangillu, maniliurutillu ilaliutauniaqtuq inkaptaaksaqnaqhikpat.
  • Havaqatigiikniq – Hamna qaffiuyut inuit nanminiqarahuat atauttikkut. Aadjikutavyaa uumannga Avaliittumik nanminiqaqtut; kihimi, amigaitqiyauyuq avaliittumit inukmit munariyakhaq, taimaatut inmat atayumik akhuurutaukmat. Piqaqtukhaq ilitariyauyumik titiraqhimayumik angirutimik naunaiyaqhimayuq tamarmik havaqatingit munariyakhangit havaariyakhangillu.
  • Atayumik piyut – Imaittuq nanminiqaqtut pivaktuq qaffiuyut inuit atauttikkuulirumik (tallimauyut inuit) piliuriami nanminiqaqtut quviagigiamikni ihariagininnganik. Aulapkaivaktut ihuaqtumik malrukkut hivuliqtiriyut timiqutigiyauyunik, tamna katimayiuyut aulapkaiyiuyunik katimaqatiginiqlu ilauyunit. Aullaqtirutit akingit pivagait ilauyut iliuraiyut maninik avvaktakhangit katimayiuyunit tamaitalu katimayut akiliqninnga naunaiyaqhimayuq ilauyut iliuraiyut maninik avvaktakhangit niuviqhimayut ilauyunit tamarmiklu ilauyup akilirialgiit naunaiyaiyuq qaffimik ilauyut iliuraiyut maninik avvaktakhangit pihimayut. Pingahuuyut aatlatqiinguyut atayumik piyut: havaktut, piliuqtiuyut niuviqtullu.
  • Ilaliutihimaniq – Ilaliutihimaniq piqarmat akituyumik aullaqtirutikhanganik akikhanganik, angikliyuumiqtuq titiqqanik iniqtiqtikhanganik ihariagiliqtuqlu amigaittunik havaktut ikayuqtukhanik, ikayuutikhalik Ilaliutihimaniq. Ilaliutigumi, pivaktutit ikayuutikhanik piqarumi nanminiqaqtarnit ilikkut maligaliqinirmut ilikkut, kiklipkaqtaiyuq akilirialgiit aulapkaiyiuyunik ukuatlu nanminiqaqtiuyut. Atukkanguqtatit akiliqtakhatit akilipkailimaitaik nanminiqaqtiuyut kihimi aulapkaiyiuyunik pipkaidjutittaaqtuq akiliqtukhamik. Ikayuutinga mikhilaaqtunit havakviuyut taaksiliqininnga akingit ikayuutauyuqlu Ilaliutihimayumut. Atauhiq angitqiyauyuq ikayuutauyuq uumannga Ilaliutihimaniq imaatut ittuq ihuatqiyauyuq angikligumiuk kiinauyat aatlatqilluamit nanminiqaqtut.

Taimaittumik nanminiqaqtut tunngavinga piumayarnik pipkaidjutiniaruknaqhiyuq hapkunannga:

  • Inuup Akilirialgiit – qanuraaluktut akilirialgiit piumavit tamna nanminiqariyat ayurhautiqalirumi;
  • Inkaptaaksiliqiniq – tamarmik titiqqat piqaqtut aatlatqiinik pidjutinik qanurituniklu Inkaptaaksiliqiniq;
  • Ilihimaniq – Ilihimavit mikiumik nanminiqaliriaqni ikayurumaniaqitluuniit aatlanut ikayiramitit ilihayamiknit.

Talvannga ihumaliuruvit nanminiriyumayarnik, naunaiyaqtukhaugaluuyutit talvunga naniniqaqtut havaanginnut ilauyumayarnut. Ihivriuqtakhaq ilitariaqni tikiutinahuarnik niuvvaavik piumayauyumiklu hunavaluknik, hunanikluuniit, unalu nakuutqiaq ittukhaq nanminirahuaqtarnik.

4. Ilihimayunga qanurittumik nanminiqariamni aulapkaigiamni, talvannga qanuqtauq?

Talvannga ihumaliuruvit qanurittumik nanminiqarumayarnik aullaqtiyumayarnik, ihariagiyat piliuriami nanminiqaqtut ihumaliurutikhanganik iliuraigiaqni ihumagiyatit, ihumaliuqtarnik, naunaitkutanik maniliqininngalu. Nanminiqaqtut ihumaliurut ihariagiyauyuq naunairiaqni ihumaliuqtat nakuukpat. Pipkaidjutigiyuqlu nanminiqarumaniaqtut ilihimagiami akhuuqtutit nanminiqarumayarnik humilu aturniaqqit maningit. Tamna nanminiqaqtut ihumaliurut ittuqlu naunaitkutakharnik maligut iliknut piliuliraiguvit nanminiqaqtakharnik. Nanminiqaqtut ihumaliurut ilaliutiniaqtuq naunaitkutat hapkunani:

  • Aulapkaiyiini Naittuq/Nanminiqaqtut Unipkaanga
  • Havaakhauhiq Akinga unalu Havaakhauhiq Manikharvikhanga
  • Niuvrutigiyakhat/Ikayuutikhat
  • Niuvrutigiyauyut
  • Aulapkainiqmut Ihariagiyauyut
  • Munariniq
  • Havaktingit, Ayuirhainiq unaluuniit Ayuitaminik Ihivriuqniq
  • Kitkut Naunaiyaivikhat
  • Kiinauyaliqinirmut Itqurnarutait
  • Aatlat Naunaitkutat

Naunairyuumirumaguvit nanminiqaqtut ihumaliurutauyut uukturumayullu ihumaliurutauyut, uqaqatigilugu Kaanatami Nunavunmi Nanminiqaqtut Ikayuutiqarvik (qablunaatitut naittumik taiyauyuq CNBSC-mik) titiraq Nanminiqaqtut Ihumaliurut Maliktakhaq aturluguluuniit Atuliqtitauyuq Nanminiqaqtut Ihumaliurut Qaritauyakkut uumani www.canadabusiness.ca/eng/.

5. Nakuuqpiaqtumik ihumaliurutiqaqtunga kihimi qanuqtut maniktuqniaqqigu?

Piqaqtuq qaffinik havakviuyut talvani nanminiqaqtut Nunavunmi pittaaqtaat kiinauyaliqinirmut. Ihumagilugu tamaita timiqutigiyauyut qiniqtut aatlatqiinik nanminiriyaqnik kiinauyaqarniriyangit (maniit ihumaaluknaqtuniklu nanminiqaqtiit kiinauyaqarniriyangit), atukkiqtarnik maniit unalu aittuuhiat/ikayuutikhatlu maniit (akiliffaaqnaittut nanminiqaqtiit kiinauyaqarniriyangit). Takuinnarialiuyutit iluittumik titiraqhimayut kiinauyaliqinirmut ikayuutautiuyut hamani.

6. Pihimayara ihumaliurut maniklu, humiklu piyakhatka?

Nanminiqarumaguvit, piqaqtuq ihuaqtut maligakhat maliktakharnik laisikhaqtakhallu. Hapkuat maligait piniaqtut qanurittumik humilu ittukhaq nanminiqaqtarnit kihimi piqaqtuq qaffiuyut ihariagiyat ihariagiyauyut. Naunaitkutat uumunnga kituniklu atiliurniq naunaitkutat uqaqatigilugu naunaitkutat takuinnarialik uumani Munariyauyut Laisiliqinirmullu Timiqutigiyauyut Naunaitkutaq-Maliktakhat qaritauyakkut pulaarvinga uumaniluuniit Kaanata Nanminiqaqtut Ikayuutikhauyut Havaktunut.

  1. Haamlangani Laisiliqiniq, Igluqpat Nayugaanik Naunaiyaininnga unalu Haamlangit Kavamatkulluuniit Maligangit – Piliurahuaruvit nanminiqaqtarnit nunagiyarni Haamlaqaqtuq, Nunallaaqarumi, Nunagiyarnik City-luuniit piyukhauyutit nanminiqaqtut laisikhanganik haamlariyaqnit. Qiniqhiayukhauyutillu piqarumiluuniit nunagiyarni Igluqpat Nayugaanik Naunaiyaininnga uuminngaluuniit Haamlangit Kavamatkulluuniit Maligangit pittailidjutauyut talvani piliuqtakhat nanminiqaqtarnit. Aatlamik piumaguvit naunaitkutat uqaqatigilugu haamlatit.
  2. Havaktinut Aanniqtailinirmun Akiliuhiaqtaaqviqaqtutlu Katimayiingit (qablunaatitut naittumik taiyauyuq WCB-mik) – Piyukhauyutit Naunaitkutamik Angirutimik havaktinut atannguyanullu nanminiqaqtat aullaqtiliqtinnagu. Piyukhauyutillu aatlat aulapkainiqmut laisikhanginnik, una uuktuutigillaklugu, una Qablunaanik Angunahuaqtipkainiq Laisikhanganik. Atiliurumaguvit, uqaqatigilugu WCB-kut.
  3. Atiliurhimaniq nanminiqaqtarnit – Tamaita nanminiqaqtut ukuatlu maniliungittut timiqutigiyauyut aulapkaiyumayut Nunavunmi atiliurhimayukhat ukunani Nunavut Maligaliqinirmut Atiliurhimaniq.
  4. Nanminiqaqtut Nampa (qablunaatitut naittumik taiyauyuq BN-mik) – Piumaniaqqutit BN-mik ihuarutigiami nutaanguqtiriamilu talvani nanminiqaqtarnit pivagait kavamatkunnit. Tamna BN ilaliutihimayuq hitamanik angiyut Kiinauyaliqinirmut Kaanata nanminiqaqtut maniqutigiyanganik: havakviuyut itkaptaaksiliqininnga, agyarumaguvit/ahinunngautiyaangani, akiliuhiarutinga piirutinga naunaitkutingit, ukuatlu GST/HST. Naunairyuumiutingit piinarialik ukunannga Kaanata Taaksiliqinirmut Maniliqinirmullu Timiqutigiyangit.
  5. Akiliuhiarutinga Taaksiliqininnga – Una ittuq taaksiliqininnga maniliurutaatinut havaktit piyakhangit. Nanminiqaqtut Nunavunmi atiliuqtukhat uumunnga 21nik ublunik qaangiqtinnagu akiliriangani havaktinganik. Amigaittuq naunaitkutat piinarialik Kiinauyaliqiyiitkunnit.
  6. Haamlangani Nanminiqaqtut Taaksiliqininnga – Ilangit nullaangit ihariagiyut akiliqtakhat nanminiqaqtut taaksiliqininnga piyuq qaffinik pusantmik akiliqtakhamut akingani nanminiqaqtarnit igluqpak. Uqaqatigilugu haamlatit naunairyuumirumaguvit.

Piqaqtuqlu qaffiuyut hunavaluit ihariagiyaungittut kihimi pitquyauhimayut:

  1. Akiliuhiarutikhat – Ihariaginiaqtutit akilirialgiit akiliuhiarutikhat unalu Atinganik akiliuhiarutikhat aulapkaigiaqni. Akingit aatlatqiinguyuq pikmata qanurittunik qanuraaluklu aktikkulaanguyuq nanminiqaqtarnik. Uqaqatigilugu nunagiyarni akiliuhiarutikhat havakvik naunairyuumirumaguvit.
  2. Nanminiqaqtut Ihuaqtuq Ihariagiyauyut – Piyuq qanuritaakhaanik nanminiqaqtut aullaqtiriyarnik, piqarniaqtuqlu aatlanik ihariagiyauyut imaittumik laisikhanginnik laisiniklu ihariagiyauyut. Una uuktuutigillaklugu, nanminiqaqtut niuvrutiyut niqinik ihariaginiaqtuq halumariakhaanik ihivriuqniq ikualaaqmullu qayangnairiakhaanik ihivriuqniq. Kinaliqaak pipkaigumagumik qablunaanik angunahuaqtipkainiq ihariaginiaqtuq qablunaanik angunahuaqtipkaiyumagumi laisikhanganik.
  3. Havaamitigut Maligat – Aullaqtilihaaliruvit nanminiqaqtut puiguqtailutit ilihimagiami maligait that maligaliqinirmut naunaiyaqtaa kiklikhanga havaamitigut maligangit havaktinut. Piliurhimaninnga una Maligaq naunaiyariami pilaarutingit munariyakhangillu atan’nguyangit havaktingillu Nunavunmi. Tamna Maligaq naunaiqtitaalu qanuqtut piyakhat ihiviruriami ihuinaarutiuyunik. Tamna havaanga Havaamitigut Maligat Havaktinga ihuaqtumik pigiami taimaalu ihariagiyauyut tuniluni ihumaliurut pipkaidjutiyuq uuminnga ihuigiyamiknik ukunannga atan’nguyat havaktingillu piyut pilaarutinginnik munariyakhanginniklu. Naunairyuumirumaguvit uqaqatigilugu Maligaliqiyiitkut.
  4. Aaniqtailiniqmut Ihariagiyauyut – Aullaqtilihaaliruvit nanminiqaqtut puiguqtailutit ilihimagiami maligat ayurhautipkaiyuq havaktiit aaniqtailiniqmut. Naunairyuumiutit piinarialik uqaqatigigukni Havaktinut Havalimaiqqata Nalliqtarvik Katimayiingit

    Piqaqtuqlu aaniaqtailiniqmut, ikualaaqtuqaqqat unalu aaniqtailiniqmut ihariagiyauyut takuyakhangit nanminiqaqvitinnagu. Ikualaaqtuniqmut unalu aaniqtailiniqmut ihariagiyauyut, uqaqatigilugu Havakvinga Qaptiriyiitkut Atan’nguyanga. Aaniaqtailiniqmut maliganganut piyuq nanminiqaqtunut, uqaqatigilugu Inuuhiliqiyiitkunnut.

  1. Igluqpiknik Atuqtipkaigumaguvit Akiliqtipkailugit – Ihumaliruvit atuqtipkailugu nanminiqaqtarnit inikhaqarninnga (aatlamikluuniit, pipkaigumaguvit nanminiqaqtut atuqtipkaigumaguvit akiliqtipkailugu igluqpanik), uqaqatigiyakhat atuqipkaiyut akiliqtipkailutik havakvinganut pipkaidjutikmata ikayuutikhanik naunaitkutanik tunivaktullu ikayuutikhamik tamarmikmut nanminiriyangit iglumik igluqarumayunullu akiittumik tamarmikmut.
  2. Pipkaidjutiqtinirmut Atiliurniq – piqaqtuq atiliurhimaniq talvani nanminiqaqtut kaantraliqiyumayut atiliunginnarialik ukununnga pigiamikni pipkaidjutiqtinirmut.
    1. Nunavummi Nangminiqaqtunik Ikatuji (qablunaatitut naittumik taiyauyuq NNI-mik) – Una pinahuarut maligauyuq Nunavut Kavamatkunnut (qablunaatitut naittumik taiyauyuq GN-mik) tuniyut kaantraliqiniq pipkaidjutiqtinirmut (akimanahuaqtut akitutqiamik uuktuqlutik ihuarhainiq havaaminullu manigiakhimaniq) ikayuriami nunagiyamikni, Nunavut ukuatlu Inuit havakvingit tunigiamikni Niuvikhautit Ikayuutitlu Nunavut Kavamatkunnut inuknullu akituvallaangittumik piluni. Naunairyuumiutit piinarialik uqaqatigigukni Havaktuliriyiitkut.
    2. Inuit Havakvinganik Atiliurniq (Titirarhimaninga Angirutiup 24) – Uumani Titirarhimaninga Angirutiup 24 uumani Nunavunmi Nunataarutit Angirutinginnit, piqaqtuq tadjakaffuk pipkaiquiniq tuniyauyuq kavamatkunnut tunigiami piumalluaqtamiknik naunaiyainiq inuknut nanminiriyanginnut aulapkaihimayullu nanminiqaqtut Nunavunmi tuniliraigumi kaantraanik. Nunavut Tunngavitkut (qablunaatitut naittumik taiyauyuq NTI-mik) tunivaktait Inuit Havakvinganik Atiliurniq atiliurhimayuq ilitariyauyunik Inuit Havakvingit uumani Titirarhimaninga Angirutiup 24. Atiliurumaguvit, uqaqatigilugu NTI.